زَخم بستر (به انگلیسی: Bedsore)، به آسیب بافت بدن (شامل پوست حقیقی، روپوست و ماهیچه) در اثر ایجاد فشار یا فشار همراه با خراشیدگی و سایش درازمدت بر یک یا چند نقطه از بدن، گفته میشود. خوابیدن طولانیمدت در یک وضعیت ثابت، سائیدگی در صندلی یا بستر، استفاده از لگن بیمار نامناسب یا کشیدگی با ملحفه میتواند به بخشی از پوست یا بافت بدن آسیب بزند. زخم بستر به علت فشار طولانی مدت و تمرکز آن در یک یا چند نقطه بر روی پوست و بافت اطراف آن ایجاد میشود و معمولاً در اثر نوعی اصطکاک یا برش در پوست تشدید پیدا کرده و نمایان میشود. احتمال بروز زخم بستر در بیمارانی که به هر علتی از جمله عوارض سالمندی، به مدت طولانی بستری بودن و در صندلی چرخدار قرار دارند به شدت افزایش مییابد. زخمها، ناشی از فشار و خراش است و در نقطه ای که بافتهای نرم داخلی بدن بین استخوان و پوست به دام افتادهاند بهوجود آمده و علت آن فشار استخوانها بر رگها و مویرگهای خون رسان به بافتها و پوست است. در اثر این فشار، جریان خون محدود شده و سبب آسیب رساندن به سلولهای پوست و بافتهای بدن و گاهی مرگ آنها میشود. زخم بستر معمولاً در پوست اطراف نقاطی از بدن چون دنبالچه، استخوان خاجی، پاشنهها و ران ظاهر میشود اما در پوست نقاطی مثل شانه، آرنج و زانو نیز مشاهده میشود.
تحقیقات نشان دادهاست که ایجاد زخم بستر در بیمارستانها به علت فقر مراقبتهای پزشکی و پرستاری است، به طوری که بسیاری از محققان معتقد هستند در صورتی که یک بیمار در بیمارستان دچار زخم بستر شود قطعاً ناشی از ضعف مراقبت پزشکی است. البته تحقیقات نشان میدهد که علت اصلی بروز زخم بستر در بیمارستانها، عدم حساسیت یا کمبود آموزش در بخش پرستاری نیست، بلکه کمبود پرسنل و پرستاران و تجهیزات نوین پزشکی و دیگر مراقبتهای بیمار و مسائل اداری، علت بروز زخم بستر بیمارستانی هستند. عدم شناخت صحیح و درمان زخمها، ممکن است در بسیاری از موارد بر اثر سهلانگاری باشد.
بیماران بستریشده یا در حال کما و افراد فلجشده یا متحرک با صندلی چرخدار از افراد در معرض خطر ابتلا به زخم بستر هستند.
زخم بستر، اغلب در بخشهای استخوانی بدن ایجاد میشود زیرا در این قسمتها فشار بیشتری بر پوست وارد میشود و چربی کمتری برای محافظت از این ناحیه وجود دارد.
مراحل پیدایش
مرحله اول. رنگِ پوست قرمز میشود و با فشار آوردن روی آن نقطه، رنگ آن تغییر نمیکند.
مرحله دوم. قسمتهایی از سطحِ پوست از بین میرود، چیزی شبیه تاول.
مرحله سوم. از بین رفتنِ تمامی بافتهای پوست، در این مرحله، زخم، باز است.
مرحله چهارم. از بین رفتنِ تمامی بافتهای پوست و لایههای زیرینِ آن حتی عضلات تا استخوان.
علایم عفونی شدن
دردناک شدن اطراف زخم، بدبو شدن زخم، عفونت زرد رنگ یا سبز رنگ ضخیم و تورم در اطراف آن از علایم و نشانههای عفونی شدن زخم بستر میباشد. تب، گیجی، افزایش ضربان قلب و ضعف جسمانی نیز از نشانههای پخش شدن عفونت در بدن میباشد.